Back to school: wat doet dat met de slaap van je kleuter?

Voorbereiding is dé key

Het oud-vertrouwde riedeltje, de plaat van ritme, rust en regelmaat klinkt ook nu als muziek in de kleuteroren van jouw kind. Kinderen hebben een grote behoefte aan voorspelbaarheid, ook voor die eerste schooldag. Kinderen die weten wat er gaat komen en wat er verwacht wordt, voelen zich veilig, rustig en starten met vertrouwen.

Ga zeker vooraf al regelmatig eens kennismaken met de school. Bijvoorbeeld met een wandeling of fietstocht langs de schoolpoort. Tijdens de open-klas-dag kan je ook gaan 'wennen' in de klas, en kunnen jullie de juf of meester alvast leren kennen. Zo kan je kind samen met jou op een veilige manier deze nieuwe plek al ontdekken. Alles wordt dan ook al wat concreter. Zit jouw kind in de konijntjesklas, de kikkertjesklas of de bijtjesklas? En is jouw kind een ster, een maan of een piraat?

Tijdens de open-klas-dag kan je ook gaan 'wennen' in de klas, en kunnen jullie de juf of meester alvast leren kennen.

Vraag de leerkracht of je een foto mag nemen van hem of haar in de klas. Zo kan je kleuter ook thuis al wennen aan zijn klas. Het helpt hen ook dit met anderen te delen, en nodigt hen uit om dit aan grootouders, tantes, nonkels, vrienden, buren, broers en zussen … te gaan vertellen.

Schoolstress de kop indrukken doedezo!

Kinderen zitten met allerlei vragen in hun hoofd, en zijn wat onzeker en ongerust. Die stress kan snel afnemen als we uitvogelen waar ze zich precies zorgen om maken. Aan jou als ouder om deze te achterhalen en hierop in te spelen. Of speel je onwetende zelve: Hoe heet je nieuwe juf ook alweer? Welke vriend zal er bij jou ook alweer in de klas zitten? Schep helderheid door antwoorden te geven op kindermaat.

Zoek tot slot positieve manieren om het samen met je kind te hebben over het nieuwe schooljaar. Samen boeken lezen over 'naar school gaan' is een fijne manier om rustig en speels op ontdekking te gaan. Onze favoriet thuis was Mijn leuke schooltje, maar ook Anna in de klas en Karel gaat naar school zijn prima voorbeelden.

Zoek positieve manieren om het samen met je kind te hebben over het nieuwe schooljaar.

Bouw een positieve vibe op naar die eerste schooldag, maar overdrijf niet. Koop bijvoorbeeld samen een nieuwe outfit of een nieuwe boekentas. En geniet ook nog maximaal van de laatste vakantiedagen. Het helpt om de spanningsboog niet te strak gespannen te laten staan. Op de dag zelf kan je best kalm en ontspannen naar school vertrekken, en die ochtendrush tegen de klok vermijden.

Bye bye vakantiemodus. Op naar school!

Een springend monsterke op duracell-batterijen in vakantiemodus afzetten aan de schoolpoort, daar heeft niemand iets aan. Tijd om het vakantieritme langzaamaan wat los te laten, en in kleine stappen weer naar de structuur van een normaal schoolritme te gaan. Vooral voor instappers is voldoende slaap belangrijk. Probeer daar als ouder al aandacht voor te hebben door gaandeweg het uur van slapengaan en opstaan aan te passen.

Vooral voor instappers is voldoende slaap belangrijk.

Breng je kind de laatste dagen van de zomervakantie dus op tijd naar bed. Zo kan je kind terug wennen aan een schoolritme en uitgerust starten. We verwachten voor deze instappers dat bedtijd zal vervroegen, dat is heel normaal. Is je kind na een schooldag écht moe, dan kan je een bedtijd aanbieden vanaf 18u. Het heeft geen zin om bedtijd nodeloos te rekken.

Wat als je kleuter niet klaar is om voltijds te starten?

Bekijk als gezin ook de mogelijkheid om nog even te wachten om voltijds met school te starten. Een vlotte voltijdse schoolstart is niet haalbaar voor elke kleuter. Zeker als je kleuter nog thuis én in de crèche elke dag een middagdutje doet vlak voor de schoolstart, en er op school niet de mogelijkheid is om onder de middag te slapen. Is geleidelijk aan instappen een optie die bij jullie past en haalbaar is? Enkel in de ochtend naar school en voor de middagdut naar huis? Deze tijdelijke overgangsoplossing (soms maar een paar weken) kan een lifesaver zijn om jouw kind nadien vlot de opstap naar volledige schooldagen te laten maken.

Is geleidelijk aan instappen een optie die bij jullie past en haalbaar is?

Tijd nu ook om de koppen als ouders bij elkaar te steken. Hoe krijg je werk en school gecombineerd? De opvangpuzzel wordt nóg uitdagender nu de schoolbel om 15:30 (of vroeger?!) het einde van de schooldag aankondigt. Nabewaking voor de allerkleinsten is niet voor elke kleuter haalbaar. Is er kleinschalige gestructureerde nabewaking voor de kleinsten of worden groot en klein samen in de avondbewakingsjungle losgelaten? De aanpak van scholen kan hierin sterk verschillen. De manier waarop de nabewaking op de school van jouw kind georganiseerd is, heeft een grote impact op hoe jij je kleuter op het einde van de schooldag zal afhalen.

Schoonheidsdutje nodig? 't Is oké!

Sommige kinderen zullen bij de schoolstart de middagdutjes al lang achter zich gelaten hebben, en zullen nog 'aangenaam' zijn wanneer je ze van school afhaalt. Ook zij zullen een (tijdelijke) vroegere bedtijd nodig hebben in vergelijking met het crèche-ritme. Misschien gaat jouw kind nu ook (tijdelijk) op woensdagnamiddag en/of in het weekend wat extra slaap nodig hebben.

Slaapt je kleuter nog (bijna) elke middag voor de schoolstart, dan is de kans groot dat hij of zij nog een hele periode zowel op woensdagnamiddag én tijdens de weekenden het middagdutje nodig zal hebben. Voor sommige kleuters zal dit voldoende zijn om het drukkere schoolprogramma aan te kunnen. Voor andere kinderen zal bijslapen tijdens de middag in het weekend en op woensdagnamiddag niet voldoende zijn, en is het hopen op een slaapklas op school of overwegen je kind tijdelijk halftijds naar school te laten gaan.

Kinderen slapen best volgens hun individuele slaapbehoefte.

Is geen van beide opties mogelijk in dit scenario? Dan kan er een grote impact zijn op de nachtslaap. De opbouw van de prikkels overdag wint het dan van de slaapdruk 's nachts waardoor de kans groot is dat jouw kind heel regelmatig wakker wordt 's nachts.

Sommige kinderen zullen nog tot de leeftijd van 4 jaar met plezier onder de middag gaan slapen, en deze schoonheidsslaap hard nodig hebben. Andere kinderen zijn op 2 jaar al klaar om hun middagdutje op te geven. Zit jouw kind in die eerste categorie, en heeft het dus een hoge slaapbehoefte? Dan is een geforceerde overgang naar minder dutjestijd, het afbouwen van dutjestijd of het schrappen van de dutjes af te raden. Ik ben geen fan van systematisch middagslaap af te bouwen! Kinderen slapen best volgens hun individuele slaapbehoefte.

Lange powernaps na school = no-go

De meeste kinderen die op school starten, zijn in deze eerste weken overmoe bij thuiskomst. Vaak vallen ze op weg naar huis in slaap, en zijn ze bij thuiskomst met geen stokken meer wakker te krijgen. Krijg je ze wél wakker, dan is het #doffeellende. Jouw kleuter vindt dit niet leuk, en zal hangerig en angry zijn wanneer je hem toch wakker krijgt. Het is dan kiezen tussen de pest en de cholera. Want lange dutjes (powernaps) na schooltijd kunnen de slaapdruk helemaal wegnemen waardoor jouw kind tegen bedtijd helemaal nog niet moe lijkt. Enter: de stuiterbal bij bedtijd!

Dutjes in de late namiddag zijn af te raden. Kan het toch niet anders? Maak je kind dan zeker wakker na 20 minuten

Dutjes in de late namiddag zijn af te raden. Kan het toch niet anders? Maak je kind dan zeker wakker na 20 minuten en focus daarna 100% op je kleuter. In dat geval zal ook dan een vroege bedtijd aangewezen zijn (vanaf 18u).

Observeer je kind, en stem af op wat nodig is: extra bijslapen in het weekend en/of op woensdagnamiddag? Misschien kan je bedtijd afstemmen op de dagslaap door die een tikkeltje later te starten? Blijf ervoor zorgen dat er zeker 4 uur tussen het einde van de middagdut en bedtijd zit! Of geen middagdutjes meer nodig, en een vroegere bedtijd aanbieden? Vraag goed na bij jouw school of er slaapklassen zijn zodat je bedtijd hierop kan afstemmen.

Moe en overprikkeld na school? Dat is normaal!

Na de eerste dagen kan je kleuter moe en geprikkeld (lees: angry, huilerig en ongenietbaar) thuiskomen. Dat is heel normaal! Jouw kind heeft enorm veel indrukken opgedaan, en dan kan je de rest van de dag het best rustig houden. Als een wervelwind thuiskomen en de avondroutine erdoor rushen, daar heeft niemand baat bij.

Neem de tijd om gezellig thuis te komen en te landen. Laat dat apenbordje (lees: fancy schoteltje met verschillende verdeelvakjes voor je kaas, hummus, wortels, noten, komkommers…) maar aanrukken om dat eerste hongerke op te vangen. Kom zelf tot rust, leg die gsm aan de kant, installeer je in de zetel of op de grond om samen te spelen/knuffelen, en volg het spel van je kind. Plan die eerste weken niet al te veel andere activiteiten, laad die diepvriezer al vol, of zorg voor een snelle maaltijd.

En soms ontploft de bom eens...

De bom kan af en toe al eens ontploffen bij je kleuter. Ook dat is heel normaal! Jouw kind heeft heel de dag 'groot' moeten zijn, en wil bij thuiskomst graag weer eventjes 'klein' zijn. De hersenen van jouw kleuter zijn in volle ontwikkeling. Ze zijn vaak heftig in hun reacties en emoties. Ze drukken zich vooral uit met hun lichaamstaal of ongewenst gedrag (tieren, broer of zus pijn doen, …) in plaats van met woorden te zeggen wat er aan de hand is. Er moet heel veel bij die schoolstart, en dan kan het meelopen in de sneltrein van het leven extra uitdagend zijn.

Jouw kind heeft heel de dag 'groot' moeten zijn, en wil bij thuiskomst graag weer eventjes 'klein' zijn.

Reageert jouw kind angstig, boos of gefrustreerd? Niet al het gedrag van kinderen is logisch (en te begrijpen), maar het is wél tijdelijk, gaat voorbij en is meestal normaal ontwikkelingsgedrag. Tijdens deze piekmomenten ga je best niet in discussie. Dat kinderbrein staat nu in OFF-modus. Jouw kind hoort jou niet en kan niet meer helder denken. Je kan best je kind wat tijd geven, nabij zijn, knuffelen, op ooghoogte gaan zitten of je kind iets toefluisteren. Dit zal niet altijd lukken en niemand kan altijd rustig blijven! Dat is oké!

Oefen jouw 'ik heb hier zoveel vertrouwen'-gezicht

En jij lieve slashparent? Hoe zit jij erbij? Net die drukke periode op het werk gehad, helemaal zomer-zen uit de vakantie gekomen, of doodmoe na een endless summer samen met je kroost? Neem even de tijd om bij jezelf te landen, en te voelen wat deze eerste schooldag met JOU doet. Misschien ben je zelf wel bang en bezorgd, en had je jouw kind liever wat langer onder mama's rok? Versla je eigen angsten, informeer je, win extra informatie of advies in. Kinderen voelen jouw angst en jouw kind heeft (zelf)vertrouwen nodig voor de schoolstart. Haal die zakdoeken maar boven en oefen alvast dat 'ik heb hier zoveel vertrouwen in'-gezicht voor de spiegel.

Loopt het niet meteen zoals verwacht? Geef je kind de eerste weken tijd om zich aan te passen aan de nieuwe school, de klas, de juf, het schoolritme en de vele nieuwe gezichten. Ga als slashparent niet direct in alarmmodus wanneer het niet meteen op rolletjes loopt. Elk kind zal nieuwe uitdagingen op zijn eigen tempo aangaan.

Ben je op zoek naar concrete voorbeelden van slaaproutines- en rituelen voor baby's vanaf 4 maanden? Dan kan ik het e-book 'Slaapbasics van A-Z: een handleiding voor kinderen van 4 maand-4jaar' warm aanbevelen.