Vroege vogels in huis? Een slaapwekker als heilige graal?

Hoe laat is het? Geen idee!

Peuters en kleuters zonder tijdsbesef hebben geen idee of het nu 5, 7 of 2 uur 's nachts is wanneer ze wakker worden. I kid you not! Gelukkig is het voor hen makkelijker om terug de slaap te vatten wanneer ze om 2 uur wakker worden. Even draaien en keren, je favoriete positie vinden of misschien even wat nabijheid zoeken in de vorm van een knuffel, een aai over de bol of het geven van de tut zal dan vaak voldoende zijn.

Om 5 uur hebben die kinders al heel wat slaapuren achter de kiezen.

De slaapbiologie is hier onze grootste vriend. De slaapdruk en -hormonen doen hier vaak goed hun werk. Kinderen voelen zich nu eenmaal nog moe en gaan vlot verder slapen. Om 5 uur is dat andere koek. Dan hebben die kinders al heel wat slaapuren achter de kiezen hebben. Op dat moment van de nacht is de slaapdruk laag en zijn er amper nog slaaphormonen die de slaap zullen ondersteunen.

Het lijkt dan ook vaak of jouw kind klaarwakker is (en zo voelt het zich ook waarschijnlijk). Het is dan ook erg moeilijk om te begrijpen voor jonge kinderen dat het nog nacht is. Daarnaast hebben peuters en kleuters ook nog niet zo'n sterke impulscontrole waardoor rustig in bed blijven liggen erg moeilijk (te moeilijk!) is.

Een slaapwekker als hulpmiddel!

Omdat jonge kinderen nog geen tijdsbesef hebben, kan een slaapwekker hen helpen om te weten of het al tijd is om wakker te mogen worden en op te staan of dat het nog nacht is en tijd om verder te slapen. Sommige slaapwekkers werken met kleuren, andere met konijnen, schapen, pinguïns of ogen die open en dicht gaan. Op deze manier kan jouw peuter of kleuter eenvoudig zien wanneer het nog tijd is om te slapen en wanneer hij dus nog even in bed moet blijven liggen.

Een slaapwekker helpt jonge kinderen bij het ontwikkelen van tijdsbesef.

Een slaapwekker heeft verschillende voordelen: zo helpt het jonge kinderen bij het ontwikkelen van tijdsbesef, en maakt het erg concreet wat we van hen verwachten door de visuele ondersteuning met de kleuren en/of dieren (opstaan of blijven liggen). Tegelijkertijd werkt deze slaapwekker ook begrenzend. Er is een duidelijk start- en eindpunt. En het belangrijkste voordeel: slashparents kunnen er (hopelijk) meer door slapen. Yes please!

Patience, please!

Voor je enthousiast aan de slag gaat, eerst dit. Om een slaapwekker te kunnen gebruiken kan je best even nagaan of je kind er 'klaar' voor is. Als jouw kind niet weet wat er verwacht wordt, zal de slaapwekker niet helpen om je kind langer te laten slapen. Jouw kind moet dus al simpele verbanden kunnen leggen.

Dit kunnen ze meestal vanaf de leeftijd van ongeveer 2 jaar, maar in heel wat slaapbegeleidingen zie ik dat ook jongere kinderen vanaf 18 maanden al goed weten wat er van hen verwacht wordt. Vanaf die leeftijd kan je dus je eerste - simpele - slaapwekker aankopen.

Eindelijk uitslapen?

De biologische ochtend start rond 6 uur. Het is normaal dat jonge kinderen dan de dag willen starten.

Andere kinderen zullen met 13 uur nachtslaap (hallelujah!) de slaaptank gevuld hebben en wakker worden om 8 uur bij een bedtijd om 19 uur. Veel hangt af van de persoonlijke slaapbehoeften van jouw kind. Zeker is wel dat de biologische ochtend start rond 6 uur, en het enerzijds perfect normaal is dat jonge kinderen de dag willen starten.

Andere kinderen met een hogere slaapbehoefte hebben er dan weer wél baat bij om de ochtendslaap (of het rustmoment) nog te verlengen en te gaan slaaptrainen met de slaapwekker richting 7 uur of half 8. Zij zullen deze extra slaap echt wel nodig hebben. Net als wij, nietwaar slashparent?

Een kritische blik is goud waard (ook 's ochtends)

Voor je actief aan de slag gaat met de slaapwekker is het belangrijk ook even kritisch te kijken naar andere factoren die het vroeg wakker worden in de hand werken. Kijk ook eens naar de dagslaap van je peuter of kleuter. Zo kan je kind bijvoorbeeld nog een (lang/laat) middagdutje doen terwijl hij/zij dit eigenlijk niet meer nodig heeft.

Bij veel peuters is vroeg wakker worden hét signaal dat het tijd wordt het middagdutje te schrappen. Ook te weinig dagslaap (te korte dutjes) kan op termijn oververmoeidheid in de hand werken waardoor je kind moe gaat slapen wat de werking van de interne biologische klok kan ontregelen.

Welke kies je dan? Hoe simpeler, hoe beter!

Er zijn heel wat slaapwekkers op de markt. Ik adviseer een simpele slaapwekker met twee 'standen' zodat kinderen niet te veel hoeven na te denken en goed kunnen begrijpen wat er van hen verwacht wordt. Hoe simpeler, hoe beter dus! Een slaapwekker met een slapend konijn/schaap/pinguïn versus een konijn/schaap/pinguïn dat overdag op stap is: simpel en duidelijk, en dat zonder geluid (zalig!). Let wel op, sommige slaapwekkers maken jammer genoeg veel lawaai als de ogen opengaan. Die zou ik dan ook links laten liggen.

Als je nu al een slaapwekker gekocht hebt met twee of drie kleuren, betekent dat dan dat je deze niet gebruiken? Natuurlijk niet! Ik heb al veel goede ervaringen gehoord van jonge kinderen die vlot gingen slapen met een slaapwekker met drie kleuren. Voor andere jonge kinderen, die nog niet helemaal vertrouwd zijn met de kleuren of het principe van een stoplicht, is dit echter vaak nog te moeilijk. Zo blijft het oranje licht wel héééél lang op oranje staan. Deze zou ik dus eerder adviseren voor wat oudere kinderen, vanaf de leeftijd van 4 jaar.

Oefenen, oefenen, oefenen

Hoe het komt dat kinderen de hele week als een roosje slapen en alleen in het weekend vroeg wakker zijn? En dat als mama er 's ochtends uit moet kinderen áltijd vroeg wakker zijn, en als het de beurt aan de papa's is ze wel makkelijk lang slapen?! #laughingbutcrying Geen idee. Echt!

Het is vooral de combinatie van de steeds lagere slaapdruk (bye bye slaaphormonen) doordat je kind al heel wat uren geslapen heeft en het (zon)licht dat je kind wakker maakt. Tip: hou de slaapkamer van je kind zo donker mogelijk in de ochtend. Maar het blijft bijna dweilen met de kraan open ...

Ga voor een dramatische Nicole & Hugo wake up-show: 'Goede morgen morgen! Goeie dag. Blij dat ik je weer vanmorgen zag!'

Je kan de biologische klok zeker een duw in de rug geven door de dag nooit voor 6 uur te starten. Lukt dit niet? Help je kind zijn eerste impuls om te roepen en de dag te starten te beheersen. Je kan bijvoorbeeld samen wachten tot de slaapwekker 'aanspringt'. Ga nadien voor een dramatische Nicole & Hugo wake up-show: 'Goede morgen morgen! Goeie dag. Blij dat ik je weer vanmorgen zag!' Wees enthousiast dat je kind stil in zijn bed is kunnen blijven liggen en gewacht heeft tot de wekker op groen sprong.

Beloningssystemen en andere toeters en bellen zijn hier helemaal niet nodig (ook al geven kinderen soms aan dat ze dit willen, er is een groot verschil tussen wat kinderen willen en wat ze nodig hebben). Kinderen willen het graag goed doen en een knuffel, babbel of een speelmoment samen is de beloning die jonge kinderen nodig hebben.

Ga voor een trage aanpak met realistische doelen in plaats van een te snelle aanpak waar je kind gedemotiveerd van raakt.

Lukt het vlotjes voor jouw kind om tot 6 uur te blijven liggen, dan is het tijd om het schaap om de paar nachten wat later te laten opstaan. Ga voor een trage aanpak met realistische doelen in plaats van een te snelle aanpak waar je kind gedemotiveerd van raakt.

Dé ochtend voor jouw gezin

Wat moet je nu absoluut niet doen als je je kind wil motiveren om in zijn bed te blijven liggen? De dag starten met schermen, samen nog gezellig verderslapen in jullie bed of al heel vroeg melk geven. Al deze dingen kunnen sterke triggers zijn voor jouw peuter of kleuter om de dag net wél vroeg te willen starten.

Hallo, FOMO! Die snel groeiende hersenen maken verbanden tussen opstaan en televisie kijken of een lekkere melk die klaarstaat. Doordat ze geen tijdsbesef hebben, weten ze niet of het 4, 6 of 2 uur (!) 's nacht is en ze wel of niet bij jou in bed kunnen komen liggen.

It's all about expectations

Het is belangrijk te kijken of wat we verwachten realistisch is voor jonge kinderen, of dit past bij hun persoonlijke slaapbehoeften én hoe jullie als gezin graag de ochtend starten. Start je graag de dag samen snoezelend en knuffelend in bed, zeker doen! Maar maak bewuste keuzes die passen bij jullie gezin.

De dag starten samen knuffelend in bed met je kind kan als je wél aangeeft dat de dag al duidelijk gestart is. Doe het licht aan of praat met elkaar. Of stel samen met je partner een beurtrol op om de ochtend met een knaller in te zetten. Laat de koffie maar komen!

Ben je op zoek naar concrete voorbeelden van slaaproutines- en rituelen voor baby's vanaf 4 maanden? Dan kan ik het e-book 'Slaapbasics van A-Z: een handleiding voor kinderen van 4 maand-4jaar' warm aanbevelen.