Is mijn pasgeboren baby wel 'normaal'? Het vierde trimester onder de loep.

De ene dag is de andere niet... Jammer genoeg!

In de hersenen van jouw baby worden 1 miljoen verbindingen per seconde opgebouwd. Dat betekent dat jouw baby de volgende dag al 86 triljoen en 4 biljoen hersenverbindingen meer heeft dan de dag voordien. Say what!? Op geen enkele manier kunnen we voorspellen hoe de dag eruit zal zien, en ook de slaap zal niet elke dag op dezelfde manier verlopen.

Dutjes kunnen lang of kort zijn, soms worden slaapcycli gelinkt en soms ook helemaal niet. De ene dag gaat alles smooth en voorspelbaar (Yes! I'm a super parent) en de andere dagen is het vooral chaotisch, blurry en messy (I must be the worst parent ever!).

De ene dag gaat alles smooth en voorspelbaar (Yes! I'm a super parent) en de andere dagen is het vooral chaotisch, blurry en messy (I must be the worst parent ever!).

Wetenschappelijk gezien is er heel veel normaal in deze fase: zowel baby's die als een blok (door)slapen, als baby's die heel frequent wakker worden. De slaap is biologisch nog erg immatuur, en deze ontwikkeling verloopt voor elke baby anders. Jonge baby's hebben nog heel veel REM-slaap (een heel oppervlakkige en lichte slaap).

In deze lichte slaap kan je ook veel bewegingen van je baby observeren. Deze lichte slaap hebben ze nodig om hun hersenconnecties op te bouwen. Daarnaast hebben jonge baby's nog heel korte slaapcyli (45 minuten i.p.v. die 90 minuten bij volwassenen) waardoor ze veel wakker worden.

En de ene baby is ook de andere niet. Gelukkig!

Elke baby ontwikkelt op zijn eigen unieke manier. Je hebt de grote eters en de kleine eters, baby's die al snel kruipen en stappen, en anderen die vooral met taal aan de slag gaan. Ook het slaappatroon ontwikkelt zich op eigen tempo, en zal niet bij elk kind op dezelfde manier ontwikkelen.

Toch wordt over dit topic voornamelijk in 'goed/fout'-termen gedacht. Jouw baby slaapt door, en dan moet je wel een heel goede ouder zijn en alles heel goed doen. Of jouw baby slaapt niet goed, dus dan zal je als ouder wel iets grondig fout hebben gedaan, geen goede ouder zijn, niet strikt genoeg zijn geweest, niet genoeg een schema toegepast hebben...

Elke baby ontwikkelt op zijn eigen unieke manier.

Elk kind zal nieuwe ontwikkelingsuitdagingen op zijn eigen tempo aangaan, maar daarnaast hebben ook andere factoren een invloed op het slaapgedrag. De ene baby is de andere niet. Baby's worden met een eigen temperament en stresssysteem geboren onder invloed van genetische aanleg, kwetsbaarheden, familie-ervaringen – zelfs over generaties heen!

Denk maar aan oorlogen, hongersnood en familietrauma's. Deze emotionele historische gebeurtenissen veranderen de expressie van onze genen (epigenetica, zoek maar eens op).
Je hebt daardoor de drukke en de rustige baby's, de engelachtige en de alerte types, de high need temperaments en de easygoing baby's.

Easygoing vs. high temperament baby

De easygoing baby's hebben een relaxed zenuwstelsel. Je kan ze makkelijk in hun bed leggen, zijn niet zo stressgevoelig, en hebben niet zoveel nabijheid en contact nodig. Dat zijn de baby's die makkelijk in slaap vallen en sneller langere blokken slapen.

De high need temperament baby's hebben een actiever zenuwstelsel. Ze hebben veel troost, contact en aanraking nodig, en hebben een gevoeliger slaaptemperament. Ze hebben veel (héél veel) ondersteuning nodig om in slaap te vallen, veel nabijheid nodig, worden makkelijk wakker, en hebben meer tijd nodig om langere blokken van slaap te slapen. 1 op 10 baby's is een high need temperament baby.

Heb je deze baby in je armen, dan krijg je als ouder echt het gevoel dat er iets mis is met jouw baby. Dat echt 'niemand zo'n baby heeft', en dat je écht wel iets grondig fout bent aan het doen. Niets van dat alles! Ze hebben jouw hulp heel hard nodig (in slaap wiegen, dragen, voeden…), en je zal extra goed voor jezelf moeten zorgen door je partner of netwerk in te schakelen.

De eerste maanden zelfstandig leren (door)slapen? Damoetni!

In de eerste maanden ligt er vaak een hyperfocus op slaap: waarom slaapt mijn baby zo slecht? Waarom is hij elke 2 uur wakker? Waarom wil hij niet in zijn bed slapen (terwijl andere kinderen dit wel doen)? Waarom zijn de dutjes zo kort?

Vanuit een ontwikkelingsperspectief zijn de antwoorden logisch. Het regelmatig wakker worden van jouw baby is heel normaal. Het is de enige manier die hij heeft om zichzelf te beschermen. Het houdt hem veilig, en vermijdt dat hij in een hele diepe slaap terecht komt (zodat ze voelen dat ze honger hebben, niet te veel afkoelen of gaan 'overheaten', checken of het veilig is en de ouder dichtbij is, én het verhindert het risico op wiegedood).

Het regelmatig wakker worden van jouw baby is heel normaal.

Jouw baby wordt zo vaak wakker omdat hij in deze fase vooral bezig is om te checken: ben ik veilig, kan ik jou vertrouwen, zal ik gevoed worden, zal je me warm houden, kan ik op jou rekenen, ...

Hold on to deze 11x handvaten voor dat vierde trimester!

Doet al deze info jou naar adem happen, hieronder alvast 11 concrete handvaten om toe te passen in deze eerste vier maanden na de geboorte van je baby.

1. Probeer zoveel mogelijk de baarmoeder na te bootsen. Jouw baby moet jou kunnen aanraken, ruiken, voelen. Ga voor contactdutjes, slaap dicht bij je baby, wieg en draag je baby… Zing en neurie voor je baby, en haal alvast zo'n white noise machine in huis. Alles om deze multisensorische ervaring van in de baarmoeder na te bootsen. Het is helemaal oké om jouw baby in slaap te voeden als je dit wil en dit nog nodig is. Het is biologisch normaal. Ze voelen zich veilig, relaxed en verbonden met de ouders. Contactdutjes zijn ook helemaal oké, en aanmoedigen om in hun eigen bed te slapen is dat ook!
2. Wacht 20 minuten voor je je baby terug in zijn bedje legt. Het is makkelijker jouw baby na 20 minuten in zijn bed te leggen (wanneer hij in die diepe slaap is), dan hem in zijn bed te leggen wanneer hij net in slaap gevallen is, en nog in die actieve slaap zit.
3. Neem de wakkertijden als houvast. Sommige baby's laten duidelijk zien wat ze willen: moe, niet moe genoeg en verveeld, zuigbehoefte, of troostmoment nodig. Anderen signaleren dit veel moeilijker. Dan kan het makkelijk zijn om de wakkertijden als houvast te nemen. Tijdens de eerste weken hebben baby's gemiddeld maar 1 uur wakkertijd nodig, en dan is het alweer tijd om te gaan slapen.⁠ Als ze ouder worden, wordt de wakkertijd steeds langer (gemiddeld 2 uur op 4 maanden). 's Morgens is de wakkertijd ook vaak korter dan later op de dag. Bekijk dit niet als vaste tijden waar niet vanaf geweken mag worden. Wakkertijden zijn geen heilige graal! Er is zelfs geen enkele wetenschappelijke evidentie voor wakkertijden. Ze variëren onder invloed van de stimulatie door de dag heen, eerdere slaap, temperament, ziekte...
4. Slaap is belangrijker dan zelfstandig slapen. Lukt het slapen zelfstandig? Superfijn! Lukt dit niet? Neem dan zeker de vermoeidheidssignalen en wakkertijden als houvast, en geef deze extra ondersteuning bij het slapen (door te dragen, dichtbij te zijn, te wiegen...) in plaats van jezelf en je baby uit te putten door hem steeds in zijn bed te leggen waar hij keer op keer van wakker wordt. Laat dit even los, en probeer later opnieuw. Start met het eerste dutje, en laat het slaapresultaat nog even los.
5. Dutjes zijn superbelangrijk! Het verlaagt de cortisol (de stresshormonen), en zorgt ervoor dat het cortisolniveau tegen het einde van de dag laag genoeg is zodat bij bedtijd jouw kind makkelijker kan gaan slapen.
6. Installeer een slaapritueeltje vanaf 3 maand. Dit kan ook al vanaf 6 weken Ga voor herkenbaarheid en voorspelbaarheid in de dagopbouw. Een routine of ritme waarbij je een volgorde van activiteiten aanhoudt, is erg ondersteunend. Baby's zijn gebaat bij herkenbaarheid en voorspelbaarheid.
7. Ondersteun het dag-nachtritme van je baby. Ondersteun het circadiaans ritme door je kind zo veel als mogelijk bloot te stellen aan natuurlijk daglicht overdag, en hou het donker en rustig tijdens de nacht. Bied overdag zo veel mogelijk het spel aan in de buurt van een raam. Hou de avonden donker door het licht al te dimmen (of gebruik rood licht of een zoutlampje voor de nachtvoedingen).
8. Stop-wait-listen-respond. Observeer en luister naar je baby wanneer hij onrustig is of huilt. Maakt hij veel lawaai in zijn lichte slaap of signaleert hij dat hij jou nodig heeft? Heel wat baby's maken heel wat lawaai in hun slaap, en dan kan je hen net wakkerder maken door te snel te reageren (al op te nemen) wanneer ze nog aan het slapen zijn.
9. De slaapdruk is jouw grootste slaapvriend. Babyhersenen hebben nood aan rijke en gevarieerde ervaringen. Onze baby's leggen de neuronale paden in de hersenen door al de sensomotorische ervaringen (voelen, ruiken, kijken...). Voed de hersenen van jouw baby met beweging, ontdekking… Maar vooral: ga naar buiten, naar de buitenlucht en de natuur in. Een baby moet moe genoeg zijn om te kunnen slapen.
10. Denk na over een veilige slaapplek. Co-slapen, eigen bed, bed-sharing, babynestje… Er zijn heel wat opties mogelijk. Informeer je, do your research, en kies een slaapsituatie die past bij jou en jouw baby. Veiligheid primeert hierbij! De overgrote meerderheid zal op een bepaald moment zijn baby mee in bed nemen (vaak van vermoeidheid). Ook dan is het belangrijk dat het veilig gebeurt!
11. Gun jezelf als ouder de tijd en ruimte om je nieuwe identiteit geboren te laten worden. Ook al heb je een easy going baby, eet en slaapt hij goed... Ook dan kan dit alles best intens zijn. Mama/papa worden, dat doet wat met een mens! Kersverse ouders ondergaan een volledige verandering en groei: emotioneel en zélfs op het niveau van onze hersenen. Je moet een groot stuk van je eigen identiteit nog opbouwen: wat vind ik belangrijk, hoe ga ik mijn kind troosten, wat voor ouder wil ik zijn...

It takes three to tango

Jouw baby is natuurlijk heel erg schattig, maar dat hij je om de zoveel uur uit je slaap haalt, is net wat minder cute! Ouder zijn is een fulltime job, en het is heel onrealistisch te verwachten dat 1 persoon hier alleen verantwoordelijk voor kan zijn. Laat je ondersteunen door je netwerk, een kraamhulp en/of een vroedvrouw. Durf aan te geven welke hulp je écht nodig hebt: nog even die douche kunnen nemen voor iedereen uit huis vertrekt, niet zelf hoeven koeken, de zorg voor oudere kinderen uit handen nemen, een warme koffie kunnen drinken… 'Blije mama, blije baby'.

Laat je ondersteunen door je netwerk, een kraamhulp en/of een vroedvrouw.

Als jij gestrest bent, is je baby dat ook (en dan maal 100). Ook vaders kunnen heel veel doen door de mama's te ondersteunen en de stressfactoren buiten te houden zodat dit vierde trimester zo rustig mogelijk kan verlopen.

Heb je angstige, depressieve gevoelens of maak je je heel veel zorgen? 1 op 10 vrouwen krijgt te kampen met deze gevoelens. Het kan iedereen overkomen. Praat erover met je partner en neem contact op met een gespecialiseerde hulpverlener. Maak je je zorgen over medische factoren die de slaap verstoren? Neem dan contact op met een arts.